To pytanie stało się głównym punktem badań Edwarda Deci i Richarda Ryana – profesorów psychologii pracujących na Uniwersytecie w Rochester. W ich wyniku powstała metoda SDT, czyli teoria autodeterminacji. Teoria ta stanowi niezwykle istotne źródło informacji dotyczące mechanizmu, dzięki któremu można budować zarówno motywację indywidualną, jak i grupową sportowców.
Według teorii SDT – motywacja wewnętrzna jest najlepszym bodźcem do działania. Wprowadzając dodatkowe wzmocnienia, czy nagradzając sportowca nie sprawimy, że wykonywana przez niego czynność stanie się bardziej interesująca. Istnieje tu ponadto dodatkowe ryzyko: jeśli wprowadzimy spodziewane nagrody, możemy zaburzyć motywację wewnętrzną i przyzwyczaić zawodnika do motywacji zewnętrznej, w tym przypadku do otrzymywania nagród.
A zatem, sercem modelu SDT jest zjawisko motywacji wewnętrznej, takiej formy motywacji której „kupić” się nie da.
Co więcej, przez wprowadzenie systemu kar i nagród może dojść do dewaluacja znaczenia samej pracy, tzn. sens pracy i wysiłku zostanie przysłonięty chęcią uzyskania nagrody bądź uniknięcia kary, co w przypadku sportowców jest niezwykle ryzykowne.
Zmianie ulec może również sama jakość wykonywanych zadań. Chęć szybkiego uzyskania nagrody może zawodnika skłaniać do działania w sposób rutynowy, skupiający się wyłącznie na szybkim uzyskaniu gratyfikacji (bądź uniknięciu kary), co rzadko kiedy idzie w parze z kreatywnym i jakościowym podejściem do zadań.
Deci i Ryan w swoich badaniach nad motywacją zauważają, że aby zachować motywację do danego zadania niezbędne są 3 czynniki: poczucie autonomii, kompetencji oraz istotności. Wiedząc, że są to kluczowe ogniwa wpływające na Twoje poczucie motywacji zastanów się, jak u Ciebie wyglądają jej poszczególne elementy.
1. Zastanów się dlaczego zacząłeś trenować i co lubisz w piłce nożnej?
Większość z nas przyzna, że spełnianie cudzych oczekiwań i rozkazów na dłuższą metę jest męczące i nie sprawia nam przyjemności. Dlatego też autonomia jest podstawową i naturalną potrzebą każdego człowieka, która daje nam wolność wyboru, możliwość kierowania własnym życiem i podejmowania samodzielnych decyzji. Oznacza wewnętrzną chęć zrobienia czegoś. Autonomię można rozpatrywać w jej czterech głównych obszarach: co robię? kiedy to robię? jak to robię? i z kim to robię?
Zastanów się, czy na wszystkie z tych obszarów masz wpływ? Czy jesteś zadowolony z tego, jak je realizujesz, a jeśli nie to czy możesz to zmienić? Zastanów się też dlaczego zacząłeś trenować piłkę nożną i co lubisz w tej dyscyplinie sportu?
2. Zastanów się w czym jesteś dobry i jakie posiadasz umiejętności?
Poczucie kompetencji dotyczy wewnętrznego poczucia, że posiadasz zasoby, które pozwalają ci dążyć do określonego celu, ale również przekonania, że twoje zdolności to coś nieskończonego, co możesz cały czas doskonalić i rozwijać. Czy jesteś świadom swoich umiejętności? Czy dają ci one możliwość dążenia do obranego przez ciebie celu? Co stanowi twoją mocną stronę?
3. Czy czujesz, że to co robisz jest ważne i wiesz, jaki jest tego cel?
Czy masz poczucie sensu swojej pracy i wysiłku jaki wkładasz w trening? Czy wiesz po co to robisz? Każdy z nas ma większe chęci do wykonywania jakiegoś zadania kiedy widzi w nim głębszy sens. Wie, że komuś ma ona służyć, czy coś ulepszać. Pewnie i tobie sprawia większą frajdę robienie czegoś, kiedy masz poczucie realizowania czegoś większego i trwalszego niż my sami.
4. Z kim dzielisz swoją pasję?
Ostatnim elementem, jednak nie mniej istotnym, który wpływa na naszą motywację, jest potrzeba realizowania się w kontekście społecznym, co oznacza nic innego, jak potrzebę przebywania z innymi ludźmi. Spędzanie wspólnie czasu, dzielenie przeżyć i emocji, sukcesów, a także wspieranie się i bycie wspieranym w momentach porażek czy trudności. Nie bez przyczyny mówi się, że człowiek jest istotą społeczną, której podstawową potrzebą jest bycie wśród innych ludzi. Ważne, aby byli to ludzie, którzy będą dla ciebie wsparciem, na których będziesz mógł liczyć i z którymi przebywanie będzie sprawiało ci przyjemność.
Zobacz ile samodyscypliny wymaga każdy dzień treningów, zauważ wysiłek, jaki wkładasz w rozwijanie swoich umiejętności oraz to, jak wiele robisz, aby być w sporcie! Pomyśl o radości, jaką dają ci wygrane mecze, rywalizacja, pokonywanie przeszkód, pochwały trenera, czy poczucie, że stajesz się coraz lepszy! Bez motywacji ciężko wytrwać w sporcie, jednak pamiętaj, że nie da się być zmotywowanym non stop. Spadki motywacji dotyczą wszystkich, również tych najlepszych. Ważne, abyś pamiętał dlaczego to robisz, ile ci to daje i ile byś stracił rezygnując!
Opracowała: Karolina Pietrzak
